SWO

Podstawową funkcją domu (w sensie budowli) było zawsze umożliwienie przetrwania poprzez ochronę przed warunkami atmosferycznymi lub napaścią. W zależności od sytuacji, warunków klimatycznych i cywilizacji schronienie to przybierało różne formy, których wiele przetrwało do dzisiaj. Schronienie to było budowane na gałęziach drzew, na palach, jako prosta osłona przed promieniami słońca, szałas z gałęzi i liści, lepianka (z gliny czy nawozu zwierzęcego położonego na trzciny), ziemianka (czyli wykopana w ziemi dziura następnie pokryta jakimś rodzajem zadaszenia), namiot czy odpowiednio przystosowana grota. Ogień był zawsze ważnym elementem przetrwania (do dzisiaj uznawany w różnych szkołach przetrwania za najważniejszy), zaś w tym klimacie, gdzie występowały niskie temperatury był to element niezbędny.

Językoznawcy słowo dom wywodzą od sanskryckiego damas i dampatis (pan domu), staroperskiego dema, łacińskiego domus czy greckiego doma, gdzie słowo to oznaczało nie tylko budowlę, ale może jeszcze bardziej obyczaj. Gdzie dom,  tam i pan domu, który dom tworzył, nadawał mu nazwę, co obecnie wyraża się np. przy podawaniu nazwiska panieńskiego, np. z domu (de domo) Kowalska. W starożytności dom był niemal równoznaczny z pojęciem ród, rodzina, plemię czy królestwo, które miało swego pana, władcę, króla. Dom oznaczał pewną mnogość, zjednoczoną ze swym przywódcą więzami krwi, powinowactwa, wspólnej gospodarki, wspólnego terytorium.

W Polsce piastowskiej dom odnosił się raczej do dworu czy dworku, był mieszkaniem możniejszego szlachcica czy mieszczanina, był zatem mieszkaniem większej liczby osób. Kmiecie i drobna szlachta zamieszkiwali w skromniejszych miejscach, określanych nie nazwą dom ale chyż, składających się zazwyczaj z sieni, jednej izby, kuchni i alkierza z centralnie ustawionym piecem. Z drugiej strony jednakże to właśnie ta skromna chata ma swoje korzenie historyczne w Polsce piastowskiej, gdzie podstawę gospodarki stanowiły gospodarstwa kmieci, z których każdy gospodarował na polu (zwykle o wielkości jednego łana, możliwej do obrobienia przez kmiecą rodzinę) i utrzymujący się z rolnictwa Lechici od swych pól zostali przezwani polanami lub polakami.